Rok rocznic

05.02.200915:28

15 lutego 1919 roku pod lazurowym niebem Italii, w obozie La Mandria di Chivasso k/Turynu, rozpoczęto formowanie 2 pułku artylerii polowej w ramach Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera. Składał się on głównie z polskich ochotników artylerzystów – byłych żołnierzy armii austriackiej, którzy dostali się do włoskiej niewoli. Pod koniec maja pułk przetransportowano do Francji, gdzie otrzymał sprzęt i uzbrojenie oraz zmienił nazwę na 7 pap. W czerwcu żołnierze - tułacze przybyli do Ojczyzny aby już wkrótce wziąć udział w walkach o niepodległość i kształt granic Rzeczypospolitej. Przed wymarszem na front we wrześniu 1919 roku pułk ponownie zmienił nazwę, tym razem na 113 kresowy pap. Do walki wkroczył w styczniu 1920 roku w okolicach Kamieńca Podolskiego. W przeddzień „wyprawy kijowskiej” pod koniec kwietnia 1920 roku, przemianowano go ponownie, tym razem na 18 pap. Już pod tą nazwą zyskał nieśmiertelną sławę podczas ponad sześciotygodniowej epopei zmagań z Armią Konną Budionnego. W czasie odwrotu z Ukrainy oraz walk z bezwzględnym i okrutnym, mordującym rannych i jeńców przeciwnikiem, żołnierze „Osiemnastki” niejednokrotnie dawali dowody najwyższego męstwa. W bitwie pod Chorupanią k/Dubna ich armaty, ogniem prowadzonym na wprost z odległości zaledwie kilkuset metrów, rozbijały zmasowane szarże kozaków Budionnego. Podczas walk pod Brodami, celny ogień 18 pap rozbił, przygotowujące się do natarcia sotnie czerwonej kawalerii. Swoistym wyróżnieniem był udział w walkach stoczonych w sierpniu 1920 roku na północnym Mazowszu w ramach bitwy warszawskiej. Wojnę 18 pap zakończył w okolicach Łunińca na Białorusi. Za bohaterstwo okazane na polu walki 25 żołnierzy otrzymało krzyże Virtuti Militari, a 150 – Krzyże Walecznych. Były niestety również i inne krzyże. Na bojowym szlaku pułku pozostało 109 mogił żołnierzy „Osiemnastki”; poległych, zamordowanych, zmarłych z ran i chorób. Po wojnie pułk kilkakrotnie zmieniał miejsce postoju zanim w roku 1922 przybył do Ostrowi, gdzie stacjonował aż do wybuchu II wojny światowej, stając się aktywnym uczestnikiem życia i dumą lokalnej społeczności. Podczas pobytu w naszym mieście zmienił ostatecznie nazwę na 18 Pułk Artylerii Lekkiej. Wrzesień 1939 roku był niestety ostatnim miesiącem jego istnienia. Walki stoczone podczas Wojny Obronnej pod Ostrołęką, Łomżą, Nowogrodem, Jakacią, Zambrowem i wreszcie pod Łętownicą i Andrzejewem, za które został odznaczony Krzyżem Virtuti Militari, dodały mu wprawdzie nowych laurów, ale były też ostatnimi zmaganiami pułku jako jednostki bojowej. Jego żołnierze walczyli jednak nadal na wszystkich frontach II wojny, działali w ruchu oporu, ginęli w obozach koncentracyjnych, zapełniali doły śmierci w Katyniu i Charkowie. Po wojnie pułk nie został odtworzony, żadna z jednostek wojskowych nie przejęła jego tradycji. Obecnie jedynym ich spadkobiercą jest Szkoła Podstawowa Nr 4, która przyjęła imię 18 PAL-u.
Obchody 90 rocznicy utworzenia pułku rozpoczną się 13 lutego inscenizacją historyczną przygotowaną przez nauczycieli i uczniów SP Nr 4 oraz nabożeństwem w intencji jego żołnierzy, odprawionym 15 lutego o godz. 11.00 w kościele pw. św. Jozafata w Komorowie. W czerwcu odbędą się kolejne uroczystości związane z obchodami święta SP Nr 4 i święta pułkowego „Osiemnastki”, a we wrześniu – z rocznicą walk w roku 1939. Za rok planowana jest wyprawa śladami odciśniętymi przez koła armat 18 PAL-u na ziemi ukraińskiej, połączona ze zbieraniem ziemi z cmentarzy i pobojowisk pułku. Po powrocie do kraju, ziemia ta zamknięta w urnach z artyleryjskich łusek zostałaby wmurowana w pomnik 18 PAL-u przy pl. Ks. Anny Mazowieckiej. (Andrzej Mierzwiński)